Taşımacılık sektörünün en çok kullanılan kelimelerinden biri olan navlun, ihracat ve ithalat yapan kişilerin sıkça karşılaştığı bir terimdir. Her ne kadar deniz yolu taşımacılığı ile özdeşleşmiş bir terim olsa da, zaman içinde uluslararası ticaretin ve dolayısıyla gümrükleme işlemlerinin artmasıyla diğer yurt dışı taşımacılık türlerinde de yer edinmiştir.
Peki navlun ne demek, navlun sözleşmesi nedir, navlun faturası nasıl hazırlanır? Hazırsanız yazımız başlıyor!
İçindekiler
Navlun ne demek?
Orijinal anlamıyla navlun; deniz yolu taşımacılığı veya diğer nakliye yöntemleriyle taşınan bir yükün maliyetini ifade eder. Bu maliyet; taşıma işleminin tipi, yükün ağırlığı, boyutu, taşıma mesafesi gibi faktörlere göre belirlenir. Navlun, taşıyıcı ve yük sahibi arasında önceden belirlenen bir ücret üzerinden anlaşma yapılarak tahsil edilir.
Günümüzde navlun, deniz yolu taşımacılığı dışında; kara yolu, demir yolu ve hava yolu gibi tüm taşımacılık alanlarında sıkça kullanılan bir kelimedir. İngilizcesi “Freight” olan navlun terimini, nakliye bedeli olarak da özetleyebiliriz.
Deniz hukukunda belirtilen sözleşme kurallarına tabi olan navlun, geminin tamamı ya da bir kısmında ücret karşılığı taşımacılık yapılması için ödenir. Ve bu bedel, navlun sözleşmesi ile güvence altındadır.
Navlun sözleşmesi nedir?
Navlun sözleşmesi, deniz yolu taşımacılığı için yapılan sözleşmelerin genel adıdır. Bu sözleşme taşıyıcı ve yük sahibi arasında imzalanır ve taşınacak yükün hacmi, brüt ağırlığı, taşıma süresi gibi faktörlere göre navlun bedeli belirlenir. Navlun bedeli peşin olarak ödenebileceği gibi, varış noktasında da ödenebilmektedir.
Navlun sözleşmesinde bulunması gereken bazı bilgiler:
- Taşıtanın unvanı ve iletişim bilgileri
- Taşınacak yükün cinsi
- Sözleşmenin yapıldığı tarih ve taşıma tarihi
- Tonaj miktarı
- Ödeme şekli
- Yükün hangi şartlarda taşınacağı
- Yükü taşıyacak aracın çıkış ve varış yerleri
- Yükün teslim şekli
- Ürün sayısı
- Gümrükleme yeri
Navlun sözleşmeleri, kendi içinde ikiye ayrılmaktadır. Eğer gemi sahibi, yükün tamamını veya bir kısmını taşımak için gemiyi tahsis etmişse, bu durumda Çarter Sözleşmesi (Charter Party) imzalanır. Ancak gemiye sadece belirli eşyaların yüklenmesi söz konusuysa, Kırkambar Sözleşmesi tercih edilir.
Charter Navlun Sözleşmesi
Çarter veya Charter Sözleşmesi olarak bilinen bu anlaşma, gemi sahibinin gemisini taşımacılık amacı için bir başka kişi veya şirkete kiraladığı sözleşmedir. Bu sözleşme ile gemi sahibi, gemi üzerinde kontrolü elinde tutar, ancak taşımacılık işlemlerinin sorumluluğu gemiyi kiralayan kişiye aittir.
Çarter sözleşmelerinin üç temel çeşidi vardır. Bunlar;
Sefer Sözleşmesi (Voyage Charter)
Deniz yolu taşımacılığı için en yaygın kullanılan sözleşme olan Sefer Sözleşmesi, belirli bir yük çeşidi ve navlun bedeli karşılığında tek yönlü olarak belirlenen limanlar arasında gemi kiralama anlaşmasıdır. Yükleme ve boşaltma gibi maliyetler değişkenlik gösterse de, tüm taşıma masrafları gemi sahibi tarafından karşılanır.
Zaman Sözleşmesi (Time Charter)
Bu sözleşme ile kiracı, gemiyi belirli bir süre için kiralayarak ücreti günlük, aylık veya yıllık olarak ödemektedir. Voyage Charter’ın aksine, taşımacılık esnasında oluşan tüm masrafların sorumluluğu kiracıya aittir.
Boş Gemi Sözleşmesi (Bareboat Charter)
Bareboat Charter veya Türkçe adıyla Boş Gemi Sözleşmesi ise; kaptan dahil tüm gemi mürettebatının kiracı tarafından istihdam edildiği bir sözleşmedir. Bu sözleşme taşıtana, yani kiracıya teknik yönden de talimat verme yetkisi tanımaktadır.
Kırkambar Navlun Sözleşmesi
Kırkambar navlun sözleşmelerinde, geminin tamamen veya kısmen tahsis edilmesi gerekmez. Taşıyıcı, yükü geminin istediği bir noktasında istifleyebilir ve yükün bir limandan başka bir limana taşınmasını garanti eder.
Navlun sözleşmesinin feshine sebep olan durumlar
Her sözleşmede olduğu gibi, navlun sözleşmelerinde de tarafların birbirlerine karşı yükümlülüklerini yerine getirmemesi en büyük fesih sebeplerindendir. Yükün sahibi olan tarafın sözleşme gerekliliklerini çiğneyerek ödeme yapmadığı durumlarda, taşıyıcının sürastarya ve astarya ücretlerinin yanı sıra yükü haciz hakkı da bulunmaktadır. Bunların dışında:
- Savaş veya doğal afet gibi mücbir sebepler,
- Ulusal ya da uluslararası sularda gemiye resmi makamlarca el koyulması,
- Taşınacak malların ithalatı veya ihracatının yasak olması,
- Geminin kalkacağı ya da varış yapacağı limanın ablukaya alınması veya tehlikede olması
gibi sebepler de sözleşme feshine yol açabilmektedir.
Navlun hesaplama nasıl yapılır?
Navlun bedeli hesaplamada kullanılan kesin bir formül ya da yöntem bulunmamaktadır. Taşınacak yükün cinsi, niteliği, boyutları, ağırlığı, yükü taşıyacak aracın türü, taşıma süresi gibi pek çok değişken bulunmaktadır.
Bunların yanı sıra yakıt fiyatları veya taşımanın yapılacağı şehirlerdeki güncel durumlar da navlun fiyatlarının hesaplanmasına etki etmektedir.
Navlun faturası nedir?
Navlun faturası, nakliye işlemlerinin belgelendirilmesi için son derece önemlidir ve işletmeler arasındaki ödemelerin düzenlenmesi ve takibinde kullanılır. Yükün bir noktadan diğerine nakliyesi için ödenen ücreti ifade etmektedir. Navlun faturası, taşıma hizmetinin ne koşullarda gerçekleştirildiğini ve ücretin ne kadar olduğunu belirler.
Bu faturalar, genellikle yükü taşıyan nakliye şirketleri tarafından hazırlanır ve bedelleri müşterilerden tahsil edilir. Faturada taşıma tarihi, yükün türü, miktarı ve ağırlığı gibi bilgiler yer almaktadır. Ayrıca navlunun hesaplanmasında kullanılan fiyatlandırma yöntemleri, vergiler, sigorta ve diğer masraflar da faturada belirtilir.
İki tür navlun faturasından bahsetmek mümkün. Bunlar;
Onaylı Navlun Faturası
İthalat işlemlerinde kullanılan Onaylı Navlun Faturası, “Konsolosluk Faturası” olarak da bilinmektedir. Bu fatura, ithalat yapılan ülke konsoloslukları tarafından onaylanarak düzenlenmektedir. Konsolosluk onayı alınmadan düzenlenmesi mümkün değildir.
Yerli Navlun Faturası
Yerli Navlun Faturası; ihracatçının adı, unvanı, adresi, fatura numarası ve düzenlenme tarihi gibi bilgilerin yanı sıra, yükün Türk menşeli olduğunu belirten bir ibare, teslim ve ödeme şekli, yükün brüt ağırlığı, aracı ve muhabir bankaların isimlerini içermektedir. Bu fatura tam ve eksiksiz olarak hazırlanmalıdır. Ayrıca bu faturanın bir kopyası gümrük beyannamesine eklenir ve KDV iadesi de dahil olmak üzere diğer vergi ve masrafları içerir.
